 Słownik ogrodniczy
A
Acidofit – roślina kwasolubna, która najlepiej rośnie w pH mniejszym niż 7.
Aeracja trawnika – ma na celu napowietrzenie, rozluźnienie gleby oraz poprawienie jej struktury, dzięki czemu pobudzana zostaje trawa do silniejszego krzewienia się. Aeracja trawnika powinna być przeprowadzana od drugiego roku po założeniu trawnika. Patrz – Art. o aeracji trawnika.
Aerator – urządzenie służące aeracji trawników, którego elementami roboczymi są ostro zakończone rurki lub zęby, osadzone na obracającym się wale, wycinające w glebie otwory.
Akarycydy – środki ochrony roślin zwalczające przędziorki.
Alpinarium – ogród, w którym uprawia się rośliny alpejskie, górskie, okolic pogórza oraz litofity (litofity służą zasiedlaniu nowych środowisk, żyją w obszarach o bardzo dużych wahaniach temperatury, światła i wilgotności; na turniach górskich, gorących i zimnych pustyniach,)Alpinarium, często mylone są ze skalniakiem. Patrz- skalniaki.
Arboretum – ogród dendrologiczny, dendrarium (łac. arbor – drzewo) – wyodrębniony obszar, na którym znajduje się kolekcja drzew i krzewów. Jego celem są badania naukowe (np. prace nad aklimatyzacją obcych gatunków), bądź ochrony rzadkich gatunków i odmian.
Altana – lekka budowla ogrodowa, która ma chronić przed deszczem i słońcem. Najczęściej zbudowana z drewna lub ze stali. Może być elementem stałym lub rozkładanym sezonowo. Miejsce spotkań towarzyskich i odpoczynku.
Areola – wytwór morfologiczny, charakterystyczny dla kaktusów, odróżniający je od sukulentów. Z areoli wyrastają włoski, ciernie, pędy boczne i kwiaty.
Atraktanty – czynniki wabiące; np. związki chemiczne, światło, dźwięk, kształty lub kombinacje takich sygnałów. Zwiększają atrakcyjność seksualną, przyciągają gatunki zapylające kwiaty, rozsiewające nasiona, itp.
B
Bakteriocydy – środki ochrony roślin stosowane do zwalczania bakterii chorobotwórczych – inaczej środki bakteriobójcze.
Balot – opakowanie zawierające sadzonki przygotowane do przesyłki. Pojemniki na sadzonki wykonywane są z różnego rodzaju materiałów: plastiku, tworzywa celulozowo-torfowego, tektury, folii. Zabezpiecza korzenie przed przesychaniem i uszkodzeniem. Dzięki balotom sadzenie sadzonek z bryłką możliwe przez cały okres wegetacyjny. Do balotów pakuje się przede wszystkim sadzonki wieloletnie.
Belweder – w sztuce ogrodowej to budowla położona na wzgórzu z której roztacza się widok na kompozycje, nasadzenia ogrodowe.
Biohumus – płynny nawóz organiczny, inaczej nazywany wermikompostem lub kompostem koprolitowym. Otrzymany jest z odchodów dżdżownic.
Blaszka liściowa – główna część liścia, zwykle płaska i cienka, rozpięta na szkielecie z wiązek przewodzących, tworzących użyłkowanie liścia.
Bonsai – metoda uzyskiwania karłowych drzew lub krzewów przy zastosowaniu szeregu specjalnych zabiegów – tj. cięcie pędów i korzeni, drutowanie pędów w celu nadania im określonego kształtu, usuwanie pąków oraz sadzenie roślin w specjalnych płaskich donicach. (W wolnym tłumaczeniu bonsai oznacza drzewo w naczyniu).
Boskiet – grupa kilku drzew lub krzewów stanowiąca samodzielny element kompozycyjny. Przykłady boskietów: boskiet liniowy, szczególnie strzyżony, tworzy szpaler. Dwa równoległe szpalery tworzą aleję. Długi szpaler wzdłuż drogi tworzy boskiet otwarty. Boskiet obsadzony na całej powierzchni według wzoru kwadratowego lub w tzw. kwinkunks (cztery narożniki i środek kwadratu) tworzy boskiet szachownicowy. Duże, całkowicie obsadzone boskiety pełne mogą być podzielone ujętymi w szpalery alejami, na których skrzyżowaniu ustawiano posągi fontanny itp. Formowane boskiety mogą tworzyć m.in. gabinety, kolumnady i labirynty.
Bulwa – silnie pogrubiony korzeń lub pęd podziemny o ograniczonym wzroście z pąkami bocznymi zwanymi oczkami. Bulwa pełni rolę spichrzową, u niektórych roślin może magazynować wodę. Dzięki przetrwalnikowej funkcji bulw byliny mogą po okresie niesprzyjającym wegetacji (zima lub susza) odtworzyć część nadziemną z zawiązków pędów znajdujących się w bulwie, mimo że pęd nadziemny tych roślin obumarł.
Bylina – wieloletnia, trwała roślina zielna (o niezdrewniałych pędach), która z powodu zimy lub suszy traci całkowicie lub częściowo pędy nadziemne. Ma zimujące organy podziemne (np. bulwy, kłącza, cebule) oraz pąki przyziemne. Wyróżnia się byliny zimujące w gruncie i byliny nie zimujące w gruncie.
Byliny nie zimujące w gruncie – sadzi się je w końcu kwietnia, na początku maja lub dopiero w końcu maja (po wiosennych przymrozkach) na miejsca stałe. Organy przetrwalnikowe (bulwy, kłącza, niektóre cebule) tych roślin wykopuje się w końcu września lub na początku października i przechowuje w pomieszczeniach zabezpieczonych od mrozu w różnych warunkach zależnie od wymagań.
Byliny zimujące w gruncie – różnorodna grupa roślin wieloletnich zielnych. Większość z nich bez problemu znosi zimy, niektóre wymagają okrycia lub osłonięcia przed mrozem. Zaliczamy do nich rośliny rosnące w pełnym słońcu jak i cieniolubne, mające wysokie wymagania glebowe i jak i rosnące na nieużytkach, bardzo wysokie, jak i niewiele odrastające od ziemi.
C
Cebula-silnie skrócony pęd (tzw. piętka) ze zgrubiałymi przekształconymi liśćmi spichrzowymi (tzw. łuski). Z pąka wyrastają kwiaty i liście. Cebule mogą być: pojedyncze- tulipan, liczne, okryte wspólną łuską-czosnek pospolity lub tworzące oddzielne ząbki- lilia. Występują głównie u bylin.
Cebula tunikowa – cebula okryta słomiastą suchą łuską np. cebula tulipana
Cebula beztunikowa – cebula nie okryta suchą łuską np. cebula lilii
Chlorofil-zielony barwnik występujący w komórkach roślin, biorący udział w fotosyntezie. Absorbuje promienie słoneczne i wykorzystuje ich energię do produkcji związków organicznych z dwutlenku węgla i wody.
Chochoł- słomiana ochrona (otulina) zakładana na rośliny w zimie, w celu ochrony przed niesprzyjającymi warunkami atmosferycznymi.
Choroba bakteryjna – wywołana przez bakterie, które rozwijają się kosztem rośliny żywicielskiej. Objawy chorób bakteryjnych to najczęściej zgnilizny. Choroby bakteryjne zwalcza się za pomocą bakteriocydów.
Choroba fizjologiczna – brak lub niedobór w glebie ważnego dla rośliny składnika pokarmowego. Może być spowodowana niewłaściwymi warunkami uprawy. Powoduje zaburzenia w procesach fizjologicznych rośliny objawiające się np. żółknięciem, wybujałym wzrostem lub spowolnieniem wzrostu
Choroba grzybowa – wywołana przez grzyby, które rozwijają się kosztem rośliny żywicielskiej. Objawy to najczęściej pleśnie lub ordzawienia liści. Choroby grzybowe zwalcza się za pomocą fungicydów.
Chwast – każda niepożądana roślina. Chwastem może być ogórek w zagonie z pomidorami lub mech na trawniku. Chwasty to rośliny niekorzystnie oddziaływające na rośliny uprawne, konkurując z nimi o pokarm, wodę i światło. Chwasty są zwykle bardzo żywotne, charakteryzują się bujnym wzrostem, dużą plennością i odpornością na choroby.
Ciecz użytkowa – środek ochrony roślin wymieszany z wodą w odpowiednich proporcjach (podanych na etykiecie-instrukcji stosowania) przeznaczony do wykonania zabiegu ochrony roślin.
Czarne złoto ogrodników – potoczna nazwa kompostu.
D
Darń – zwarta okrywa m.in. łąk, ogrodów i pastwisk, składająca się głównie z trawy i roślin motylkowatych lub też z samej trawy, tworząc trawnik. Rośliny wytwarzając gęsty system korzeni, silnie wiążą się z wierzchnią warstwą gleby.
Doniczka – pojemnik do uprawy roślin. Posiada otwór odpływowy w dnie przez który odpływa nadmiar wody.
E
Ekologia – nauka zajmująca się badaniem oddziaływań pomiędzy organizmami a ich środowiskiem.
Epifity – porośla – rośliny rosnące na gałęziach drzew, które służą jej tylko za podporę. Nie są pasożytami, ponieważ nie pobierają z rośliny ani wody, ani składników odżywczych Epifitami jest wiele gatunków storczyków i roślin z rodziny ananasowatych.
F
Fauna – ogólne określenie na wszystkie gatunki zwierząt na danym obszarze.
Flancowanie – przesadzanie, sadzenie rośliny wysiewanej, rozmnażającej się przez pędy(truskawka, pomidor, burak). Przesadzanie młodych egzemplarzy umożliwia im lepszy rozwój. Flancowanie powoduje szybsze rozgałęzianie, wzmocnienie łodyg, (w przypadku warzyw – pozwala na lepszy rozrost bulwy). Flancujemy rośliny dość dobrze rozwinięte – aby miały co najmniej 4-5 listków.
Flora – ogół gatunków roślin występujących na określonym obszarze, zwykle bez gatunków roślin uprawnych.
Florystyka – artystyczne projektowanie i układanie kwiatów w kompozycje.
Fotosynteza – proces tworzenia przez rośliny, przy wykorzystaniu chlorofilu, złożonych związków organicznych z dwutlenku węgla i wody oraz przy udziale energii pochodzącej ze światła słonecznego. Produktem ubocznym fotosyntezy jest tlen. Reakcję fotosyntezy przeprowadzają rośliny zielone, ponieważ zawierają zielony barwnik – chlorofil.
Fumigacja – zwalczanie szkodników(np. gryzoni, owadów) przy użyciu fumigantów.Fumigacja wykazuje się dużą skutecznością.W gospodarstwach domowych do zwalczania insektów( komary, muchy) stosuje się miniaturowe elektrofumigatory wydzielające niewielką ilość neutralnych dla człowieka oparów.
Fumiganty – substancje chemiczne w formie gazu, dymu, pary służące do zwalczania szkodników (gryzoni, owadów).
Fungicydy – środki ochrony roślin do zwalczania grzybów chorobotwórczych.
G
Gabion – element architektury ogrodowej o kształcie prostopadłościennego kosza wykonanego ze stalowej siatki, wypełnione różnymi materiałami – kamieniami, szkłem, drewnem.
Garbniki – związki organiczne będące pochodnymi fenolokwasów. Są rozpowszechnione w prawie wszystkich organach roślin, w niskich stężeniach. U roślin substancje te pełnią funkcje obronne przed szkodnikami, bakteriami, wirusami i grzybami. Charakteryzują się cierpkim smakiem. W dużych ilościach występują w owocach borówki, tarniny, czeremchy, w liściach szałwii, w korze dębowej, olchowej, bukowej, jesionowej, liściach orzecha włoskiego i innych.
Gatunek – niższa od rodzaju jednostka kwalifikacyjna w botanice. Obejmuje blisko spokrewnione rośliny. Nazwa gatunku składa się z dwóch wyrazów.
Gazon – duży ozdobny trawnik w kształcie prostokąta, koła lub owalu znajdujący się na podjeździe do pałacu lub dworu, otoczony wokół drogą dojazdową kończącą się bezpośrednio przed wejściem do rezydencji.
Gleba – pedosfera- zwietrzała warstwa skorupy ziemskiej (do 2 m ). Zapewnia roślinom miejsce do życia oraz wodę, substancje pokarmowe i powietrze. Jest środowiskiem życia i źródłem składników odżywczych dla wielu gatunków mikroorganizmów.
Gleby kwaśne – wykazują pH od 0 do 7,0. Charakteryzują się występowaniem w próchnicy organicznych kwasów fulwowych, brakiem węglanu wapnia oraz wysoką zawartością jonów żelaza, glinu i manganu Na glebach bardzo kwaśnych (pH 4,0 – 5,5) rosną między innymi: azalie, borówki, hortensje, różaneczniki, wrzosy, perisy. Gleby kwaśne (pH 5,0 – 6,0) są odpowiednie dla hortensji pnącej i magnolii. Gleby lekko kwaśne(pH 6,1-6,6)są odpowiednie np. dla takich roślin jak piwonia chińska, konwalia, sasanka.
Gleby kwaśne można rozpoznać po rosnących na niej chwastach i dzikich ziołach.
Rosną w niej np. skrzyp, koniczyna polna, szczaw, bratek polny.
Gleby zasadowe (alkaliczne) – wykazują pH od7,2 -14,0. Charakteryzują się występowaniem wysokiej zawartości jonów wapnia, magnezu, potasu i sodu. Gleby wapienne lubi np. lawenda, Budleja Dawida, zawilec wielkokwiatowy, smagliczka.
Gleby alkaliczne można rozpoznać po rosnących na niej chwastach i dzikich ziołach. Rosną w niej np. cykoria podróżnik, dzwonek jednostronny, wilczomlecz mały.
Graca – małe narzędzie rolnicze, składające się z metalowych zębów, przytwierdzonych do drewnianego styliska. Używane przy plewieniu i do płytkiego spulchniania ziemi.
H
Hartowanie – stopniowe przyzwyczajanie rozsady lub roślin uprawianych pod przykryciem do warunków panujących na zewnątrz – przede wszystkim do słońca i temperatury.
Hartowanie roślin – codzienne wystawianie roślin na zewnątrz w lekko ocienione, osłonięte miejsce. Z każdym dniem wydłużany jest czas przebywania roślin na dworze, ale na noc ustawiane są w miejsca z których były wyniesione. Hartowanie rozpoczynamy na początku maja i trwa ok 2 tygodnie.
Herbicydy – środki chwastobójcze.
Hydroponika – hydrokultura – ziemia stosowana w uprawie tradycyjnej, zastąpiona zostaje ceramicznym, obojętnym chemicznie granulatem. W uprawie roślin stosuje się specjalne pożywki wodne, dzięki czemu gleba nie jest niezbędna do wzrostu i rozwoju, a więc rośliny mogą być uprawiane w miejscach o trudnych warunkach klimatycznych, w specjalnych szklarniach, a także na ograniczonej przestrzeni. Bryła korzeniowa znajduje się w granulacie ceramicznym, żelowym lub szklanym. Dolna część doniczki wypełniona jest wodą z pożywką w stałej postaci.
I
Insektycydy – środki owadobójcze.
Inspekt – pojemnik w którym uprawiane są roślin w okresie wczesnej wiosny lub późnej jesieni. Jest to skrzynia wykonana z drewna, lekkiego betonu lub tworzyw sztucznych, nakryta oknami inspektowymi, wpuszczona na stałe w ziemię lub przenośna. Inspekty wykorzystuje się do produkcji rozsady warzyw i roślin ozdobnych charakteryzujących się wrażliwością na niskie temperatury, długim okresem wegetacji lub w celu przyspieszenia plonowania czy kwitnienia.
J
Jagodnik – miejsce w sadzie lub w ogrodzie, gdzie uprawiane są rośliny jagodowe (np. truskawka, borówka). Rośliny jagodowe w jagodniku rosną na określonej powierzchni w formie rzędów, łanów pasów lub zagonów.
K
Kalus – merystem przyranny- kallus – tkanka roślinna powstająca w miejscu zranienia rośliny najczęściej z okolicznych komórek tkanki miękiszowej. Jest to amorficzna masa komórek mająca zwykle postać białego nalotu. Komórki tworzone przez te merystemy powodują stopniowe zabliźnianie się i zarastanie ran. Komórki kalusa są zwykle większe od komórek tkanki macierzystej.
Kapersy – pojemnik na rośliny ,nasiona. Każda roślina, cebulka kwiatowa opatrzona jest kolorowym zdjęciem i zaleceniami odnośnie uprawy.
Kaulifloria – zjawisko rozwijania się kwiatów na pniach i wieloletnich gałęziach, a nie jak u większości roślin na pędach rocznych. Kaulifloria występuje np. u judaszowca kanadyjskiego, wawrzynka wilcze łyko. Efektem kauliflorii jest kaulikarpia.
Kaulikarpia – rozwój owoców na pniach i wieloletnich gałęziach.
Keramzyt – porowate, lekkie i wytrzymałe kruszywo ceramiczne. Stosowany jest w ogrodnictwie do drenaży roślin w donicach i uprawach w gruncie, spulchniania ziemi uprawnej, podsypek pod roślinami ograniczającymi odparowywania wody i porastania chwastów. Może być również stosowany do upraw hydroponicznych czyli bezglebowej uprawy warzyw i kwiatów.
Klomb – niewielki obszar ogrodu, najczęściej kolisty lub owalny o łagodnie zwiększającej się ku centrum wysokości, pokryty trawnikiem i roślinami ozdobnymi tworzącymi czytelny wzór.
Kłącze – u rośliny przekształcony, zwykle zgrubiały pęd podziemny, spełniający funkcję organu spichrzowego i przetrwalnikowego. Kłącza tworzą głównie byliny. Zazwyczaj rosną poziomo pod powierzchnią podłoża, czasami skośnie. Rośliną kłączową jest np. konwalia majowa
Kompost – nawóz ogrodniczy o dużej zawartości próchnicy. Otrzymywany jest w wyniku rozkładu odpadków organicznych z ogrodu – liście, cienkie gałązki, skoszona trawa i odpadków organicznych z kuchni – resztki roślin, torebki po herbacie.
Kompostowanie – naturalna metoda unieszkodliwiania i zagospodarowania odpadów, polegająca na rozkładzie substancji organicznej przez mikroorganizmy – bakterie tlenowe, mrówki, nicienie i inne. Odbywa się w warunkach tlenowych, w odpowiedniej temperaturze i wilgotności.
Kompostownik – skrzynia służąca do kompostowania odpadów organicznych. Może to być samodzielnie zrobiona z desek, żerdzi, siatki drucianej lub z innych materiałów lub gotowa, wykonana najczęściej z tworzywa sztucznego. Średnia o pojemność- 200-400 litrów.
Kopczykowanie (1) – sposób wegetatywnego rozmnażania drzew i krzewów owocowych oraz ozdobnych np. porzeczka alpejska, tawuły, pigwowiec japoński, dereń biały, kasztanowiec drobnokwiatowy, hortensja wiechowata.
Roślinę przeznaczoną do rozmnażania przez kopczykowanie przycina się wczesną wiosną tuż nad ziemią. Gdy wyrosną młode niezdrewniałe pędy, obsypujemy je lekką ziemią, stopniowo zwiększając jej warstwę w miarę wzrostu pędów, wskutek czego wokoło rośliny rozmnażanej tworzy się kopczyk (stąd nazwa). Kopczyk utrzymujemy w wilgotnym stanie. Pod warstwą ziemi na młodych przyrostach formują się korzenie (sprzyja temu brak dostępu światła).Późną jesienią, albo wiosną następnego roku rozgarniamy kopczyk, ukorzenione pędy odcinamy od rośliny matecznej i sadzimy od razu w wybranym miejscu.
Kopczykowanie róż – zwykle jest konieczne i podstawowe w przypadku róż wielkokwiatowych i rabatowych. Kopczyk, to zwykle 15-20cm warstwa ziemi. Pomaga chronić przede wszystkim miejsce okulizacji oraz dolne fragmenty pędów. W przypadku róż rabatowych zalecane jest tworzenie kopczyków z ziemi ogrodowej lub rozłożonego kompostu. Kopczyki zwykle robione są podczas sadzenia róż jesienią. Jeśli przewidywana jest długa jesień, to kopczyki można wykonać później. Trzeba pamiętać tylko, żeby zdążyć przed mrozami.
Korzeń – podziemna część rośliny, której zadaniem jest utrzymywanie rośliny w podłożu oraz pobieranie wody i składników pokarmowych z podłoża.
Korzeń palowy – jeden centralny korzeń, którego zadaniem jest utrzymywanie rośliny w ziemi. Od korzenia palowego odchodzą korzenie boczne. Korzeń palowy jest charakterystyczny dla większości drzew.
Korzenie przybyszowe – dodatkowe korzenie pełniące funkcje mechaniczne takie jak: czepne, wspierające.
Korzenie wiązkowe – wszystkie korzenie są równorzędne. Korzeń wiązkowy jest charakterystyczny dla roślin zielnych, które rosną na glebie średnio bogatej i średnio wilgotnej. System korzeniowy wiązkowy pochodzenia łodygowego występuje u wszystkich paprotników i roślin jednoliściennych, a także u różnych roślin dwuliściennych, które tworzą pędy podziemne (kłącza) lub pędy płożące się (rozłogi) np. truskawka, jaskier rozłogowy, koniczyna biała.
Krzew – roślina zdrewniała wielopędowa, która nie wytwarza ani pnia ani korony, przekraczająca 0,5 m wysokości. Krzewy mają krótki pęd główny, z którego wyrastają równorzędne, rozgałęziające się pędy boczne.
Krzewinka – niska roślina wieloletnia, dorastająca do 50 cm wysokości, o rozgałęzionych zdrewniałych pędach, bez wyraźnego pnia głównego. Krzewinki mogą występować pojedynczo, kępami lub tworzyć całe łany, jak np. borówka, wrzos zwyczajny, lawenda.
Kwiat – organ roślin nasiennych, w którym wykształcają się wyspecjalizowane elementy służące do rozmnażania generatywnego roślin. Kwiat jest częścią pędu. Części kwiatu są przekształconymi liśćmi.
Kwiaty wykorzystywane są przede wszystkim w celach ozdobnych. Dostarczają też pszczołom surowca do produkcji miodu. Niektóre rośliny olejkodajne uprawiane są także ze względu na pozyskiwane olejki eteryczne. Kwiaty i kwiatostany znajdują także zastosowanie lecznicze i kulinarne.
Do najczęściej stosowanych kryteriów podziału należy m.in. barwa okwiatu, obecność lub brak zapachu, trwałość kwiatu.
W nauce stosowane są najczęściej następujące kryteria: obupłciowe (hermafrodytyczne), w których występują jednocześnie pręciki i owocolistki oraz jednopłciowe (rozdzielnopłciowe), w których wykształciły się tylko pręciki lub tylko owocolistki. Kwiaty jednopłciowe są zatem kwiatami męskimi lub żeńskimi.
Zdecydowanie częściej występują w przyrodzie kwiaty obcopylne – przystosowane do zapylania obcym pyłkiem (pochodzącym z innego kwiatu lub rośliny). Ich przeciwieństwo, kwiaty samopylne – zapylające się własnym pyłkiem.
Kultywar – odrębna, jednorodna i trwała odmiana uprawna (hodowlana) rośliny wyróżniająca się walorami użytkowymi lub estetycznymi (określoną cechą lub kombinacją cech), uzyskana w wyniku zabiegów hodowlanych ,działania mutagenów, ewentualnie odnaleziona w naturze lub uprawie. Większość kultywarów jest klonami. Cechy wyróżniające kultywar zwykle są bowiem rzadko przekazywane potomstwu podczas rozmnażania generatywnego.
Kutner – gęste, poplątane włoski okrywające niektóre rośliny. Kutner może pokrywać całą roślinę lub tylko niektóre jej części np. liście łodygę i owoce. Zadaniem kutneru jest ochrona rośliny przed zimnem, nadmiernym parowaniem, zbyt silnym nasłonecznieniem czy wysuszającym wiatrem. Kutner silnie rozprasza światło, dlatego części roślin pokryte kutnerem są matowe, często przybierają srebrzyste lub szare zabarwienie. Pokryte kutnerem są np. takie rośliny jak: czyściec wełniasty, szarotka alpejska czy dziewanna kutnerowata.
Kwasomierz glebowy – służy do sprawdzania kwasowości gleby i pozwala określić potrzeby wapnowania gleby.
L
Liść – główny organ rośliny, w którym przebiega fotosynteza. Liście występują w różnych kształtach i rozmiarach. Organ roślin naczyniowych, dwubocznie symetryczny, o ograniczonym wzroście szczytowym (z wyjątkiem paproci). Liści jest to część składowa pędu. Główne funkcje liścia to: fotosynteza, transpiracja i wymiana gazowa między atmosferą a rośliną.
Liście można rozróżniać na podstawie:
- kształtu blaszki – rodzaje: liść trawiasty, liść szablasty, liść lancetowaty, liść jajowaty, liść owalny, liść sercowaty, liść nerkowaty, liść strzałkowy, liść oszczepowaty,
- brzegu liścia – rodzaje: liście całobrzegie, karbowane, faliste, ząbkowane, piłkowane, podwójnie piłkowane, orzęsione, kolczaste i inne,
- podział liścia i wykształcanie różnej liczby blaszek liściowych – rodzaje: liście pojedyncze (proste) z jedną blaszką liściową, liście złożone – mają wiele blaszek liściowych (listków) osadzonych na wspólnej osi, czyli osadce.
M
Makroelementy – pierwiastki, które są niezbędne do prawidłowego rozwoju organizmów. Do makroelementów należą: Azot [N], Fosfor [P], Potas [K], Magnez [Mg], Wapń [Ca], Siarka [S].
Mieszaniec – roślina powstała w wyniku skrzyżowania miedzy gatunkami lub odmianami, na ogół do należącymi do tego samego rodzaju.
Miny – ślady na liściach, ”ścieżki”, w postaci nieregularnych, pokręconych, podłużnych plam. Powstają w wyniku żerowania na liściu gąsienic, larw lub poczwarek szkodników. Miny z reguły wypełnione są odchodami niekiedy ułożonymi w bardzo regularnie nakładające się wstęgi lub koła. Miny wyraźnie różnią się barwą (są rdzawe, brunatne, jasnożółte lub bezbarwne) od zdrowej tkanki blaszki liściowej. Niektóre z tych szkodników: toczyk gruszowiaczek, szrotówek, białaczek, kasztanowcowiaczek, pochwiki.
Mikoryza – rodzaj symbiozy, polegający na współżyciu organów roślin naczyniowych (najczęściej korzeni drzew krzewów) z grzybami. Grzyb pomaga roślinie w pobieraniu wody i związków mineralnych z gleby sam pobiera od niej związki organiczne.
Mikroelementy – składniki występujące w glebie w śladowych ilościach, ich stężenie jest od stu do tysiąc razy mniejsze niż makroelementów. Do mikroelementów należą: Żelazo [Fe], Mangan [Mn], Miedź [Cu], Cynk [Zn], Bor [B], Chlor [Cl], Molibden [Mo].Rośliny potrzebują ich bardzo mało, ale są one niezbędne jako katalizatory procesów fizjologicznych, takich jak: fotosynteza, oddychanie, powstawanie chlorofilu itd. Niedobór i nadmiar mikroelementów jest szkodliwy dla roślin.
Mumie – porażone chorobami części roślin i zaschnięte owoce, które należy zebrać i spalić lub głęboko zakopać aby nie stały się źródłem zakażenia w kolejnym sezonie.
N
Nasiona – organ roślin nasiennych powstający z zapłodnionego zalążka i składający się z zarodka otoczonego tkanką zapasową i osłoniętego łupiną nasienną.
Nasłonecznienie – ilość światła słonecznego potrzebna dla prawidłowego rozwoju rośliny. Pod względem wymagań słonecznych rośliny dzielimy na światłolubne (heliofity) i cieniolubne(skiofity).W przypadku nadmiernej ilości( cieniolubne) może dojść do poparzenia rośliny, mogą pojawić się wtedy plamy na liściach czy też roślina uschnie. W przypadku zbyt małego nasłonecznienia(światłolubne), rośliny tracą swoje kolory, słabiej kwitną, zaczynają silniej wyciągać się w stronę światła.
Nawożenie – Stosowanie nawozów celem utrzymania lub zwiększenia zawartości w glebie składników pokarmowych potrzebnych roślinom oraz polepszenie struktury gleby. Głównie składniki pok.: azot – N, fosfor – P, potas – K. Nawożenie ma na celu poprawieni właściwości chemicznych – odczynu gleby, fizykochemicznych- np. zwiększenie zdolności sorpcyjnych, fizycznych- polepszenie struktury gleby, zwiększenie pojemności wodnej, biologicznych- zwiększenie mikroflory z którą wiąże się prawidłowy rozkład resztek pożniwnych.
Nawóz – substancja organiczna lub mineralna dostarczająca roślinie składników pokarmowych i poprawiających właściwości podłoża. Rodzaje nawozów ogrodniczych: zielone, organiczne,mineralne.
O
Obelisk – stożkowata podpora dla róż lub pnączy. Oryginalny, dekoracyjny element ogrodu wykonany z drewna lub metalu.
Oczkowanie – patrz- okulizacja
Odkłady – pęd rośliny przykrywany ziemią w celu wytworzenia korzeni, następnie odcinany od rośliny macierzystej. Rodzaje odkładów: odkład zwykły – odkład jest zakopywany w rowku, odkład powierzchniowy odkład jest jedynie przyciskany do gleby, gałązka bywa też lekko przysypywana torfem lub glebą i okrywana folią, odkład powtarzalny – gdy jedna gałązka jest przykrywana ziemią na kilku odcinkach.
Odkłady pionowe – patrz: Kopczykowanie.
Odmiana – niższa od gatunku jednostka klasyfikacyjna. Obejmuje rośliny tego samego gatunku ale o pewnych cechach różnych. Odmiany mogą powstawać naturalnie lub być wyhodowane przez człowieka. Nazwa odmiany składa się z trzech wyrazów.
Ogławianie tulipanów – urwanie pręcika u nasady płatków. Dzięki temu tulipany nie tracą siły na wydanie nasion a cebule stają się silniejsze i większe. Patrz – Art. o tulipanach.
Ogrodnictwo (hortologia) – dział nauk rolniczych, traktujący o hodowli i uprawie roślin ozdobnych, sadowniczych i warzywnych oraz projektowaniu, urządzaniu i pielęgnowaniu terenów zielonych.
Ogród skalny – patrz: Skalniak.
Okres wegetacji – okres wzrostu i rozwoju roślin, obejmujący intensywne procesy życiowe od siewu do zbioru uprawianej rośliny.
Okulizacja – oczkowanie – metoda wegetatywnego rozmnażania drzew, krzewów owocowych i ozdobnych. Polega na przeszczepianiu tylko samego oczka (pąka liściowego) lub oczka z niewielkim fragmentem pędu z odmiany szlachetnej na pęd podkładki. Najczęściej stosowanymi metodami okulizacji są w literę T i na przystawkę. Okulizację w literę T wykonuje się, gdy czynna jest miazga, gdyż wtedy kora łatwo odchodzi od drewna – (lipiec-sierpień). Okulizację można wykonać także metodą na przystawkę, co uniezależnia przyjęcie od aktywności tkanki twórczej i wtedy najczęściej ma to miejsce wiosną – (kwiecień-maj) oraz późnym latem – (sierpień-wrzesień).
Okulizacja polega na umieszczeniu fragmentu odmiany szlachetnej pod korą podkładki. Należy to zrobić tak, aby komórki tkanki twórczej podkładki i oczka dobrze się ze sobą stykały. W miejscu ich styku wytwarza się kallus. O przyjęciu się oczka decyduje kilka czynników: zgodność fizjologiczna podkładki i oczka, zgodność ich faz rozwojowych, pogoda, pora i poprawność wykonania okulizacji.
Ostra skiba – pozostawienie i nie rozgrabianie gleby po jesiennym głębokim przekopaniu. Podczas zimy gleba będzie rozmarzać i zamarzać i zmieni powoli strukturę na gruzełkowatą, czyli najbardziej pożądaną. Pozostawianie ostrej skiby, jest szczególnie korzystne w przypadku gleb ciężkich, gliniastych. Dzięki zabiegowi stają się one mniej „maziste” a bardziej kruche.
Otoczkowanie – patrz: Otoczkowanie nasion
Otoczkowanie nasion – pokrycie nasion warstwą substancji otoczkującej. Otoczka składa się z warstwy budulcowej i lepiszcza. Może być wzbogacona o nawozy, hormony roślinne, pestycydy i mikroorganizmy. Nasiona otoczkowane wymagają do kiełkowania większej ilości wody w glebie niż nie otoczkowane.
Owoc – organ rośliny, zawierający jedno lub wiele dojrzałych nasion.
P
Pergola – budowla ogrodowa składająca się z dwóch rzędów słupów podtrzymujących poziomą konstrukcję kratową, na której rozpinane są rośliny pnące. Konstrukcje kratowe tworzą wewnątrz pergoli wnętrze.
Perlit – produkt pochodzenia mineralnego, porowaty, dzięki czemu posiada dużą sorpcyjność(zatrzymywanie) wodną oraz składników w niej rozpuszczanych, sprzyja właściwemu dawkowaniu ich do korzeni. Zastosowanie perlitu stopniowo polepsza warunki do rozwoju systemu korzeniowego rośliny, spulchnia podłoże poprawiając oddychanie korzeni. Perlit często dodawany jest do podłoża ogrodniczego.
Pestycydy – (łac. pestis – zaraza, caedo – zabijam) – substancje chemiczne lub naturalne, stosowane do zwalczania organizmów szkodliwych (owadów, gryzoni, grzybów, bakterii) lub niepożądanych (chwastów), używane głównie do ochrony roślin uprawnych.
pH
Skala zawartości jonów wodorowych od 1 do 14, za pomocą której określa się kwasowość lub zasadowość gleby. Gleby kwaśne wykazują pH od 0 do 7,0, gleby zasadowe od 7,0 do 14,0.
pH = 7 – odczyn obojętny
pH < 7 odczyn kwaśny
pH > 7 odczyn zasadowy (alkaliczny)
Odczyn zależy od zawartości wapnia w glebie, jeżeli jest go mało gleba jest kwaśna. Art. o pH
Pikowanie – polega na przesadzaniu siewek z pierwszymi liśćmi właściwymi do pojemników z zasobniejszym podłożem, w większej rozstawie, tak aby miały więcej miejsca. Zabieg stosowany przy produkcji rozsady Pikowanie pozwala na łatwiejszy rozwój rośliny- w nowym miejscu ma więcej przestrzeni. Do dalszej uprawy wybierane są tylko rośliny zdrowe i silne.
Płodozmian – system zagospodarowania ziemi uprawnej, oparty na zaplanowanym z góry na wiele lat następstwie roślin po sobie. Cykl płodozmianu powtarza się co kilka lat.
Płodozmian w ogrodach wykorzystuje się przede wszystkim do uprawy warzyw. Jest to praktyka ogrodnicza znana od stuleci polegająca na stosowaniu kolejno po sobie upraw warzyw na jednym obszarze (zmianowanie). Zasada płodozmianu bazuje przede wszystkim na wymaganiach warzyw co do nawożenia obornikiem oraz na zapobieganiu chorobom i szkodnikom. Niektóre choroby warzyw: kiła kapusty (porażająca warzywa kapustne), biała zgnilizna (porażająca warzywa cebulowe) mogą przetrwać w glebie przez ponad 4 lata.
Pnącze – roślina o długich, wiotkich łodygach, wymagających podparcia. Pnącze przyczepia się do podpory za pomocą wąsów czepnych, ogonków liściowych, kolców, włosków czepnych lub korzeni czepnych.
Podkładka – najczęściej dzika roślina, która po okulizacji lub szczepieniu zostaje połączona z częścią szlachetną. Najczęściej podkładką jest drzewo lub krzew owocowy lub ozdobny. Podkładka zapewnia roślinie dobrze rozwinięty system korzeniowy który pobiera z gleby wodę i środki odżywcze i nie jest zakażony.
Przedogródek – część działki położonej w części frontowej. Jest wizytówką posesji.
R
Rabata – sposób nasadzenia roślin, mający zazwyczaj formę pasa o szerokości od 0,5 do półtora metra (czasami szerzej. Długość rabaty powinna przewyższać jej szerokość nie mniej niż trzy razy. Rabaty często mają nieregularne kształty, półksiężyca lub fali. Jeśli rabata będzie oglądana z jednej strony, wówczas rośliny położone najdalej od oglądającego powinny być stopniowo coraz wyższe. Jeśli rabata będzie oglądana z dwóch stron, wtedy najwyższe rośliny umieszcza się na jej środku.
Repelenty – środki i związki chemiczne, urządzenia generujące światło lub dźwięki mające właściwość odstraszania niepożądanych w danym miejscu gatunków.
Rodzaj – w botanice jednostka klasyfikacyjna obejmująca blisko spokrewnione rośliny. Stanowi pierwszy człon nazwy gatunku.
Rosarium – różanka, ogród różany – ogród lub jego część, gdzie uprawiane i eksponowane są kolekcje odmian róż ogrodowych.
Roślina balotowa– roślina z rozwiniętym systemem korzeniowym, który jest owinięty tkaniną jutową lub innym tworzywem. Roślina tak zabezpieczona, przygotowana jest do posadzenia.
Roślina dwuletnia – roślina, które do odbycia cyklu rozwojowego potrzebuje dwóch cykli wegetacyjnych. Podczas pierwszego z nich roślina wytwarza liście oraz korzenie i pędy. W drugim roku wykształcane są pędy kwiatowe i nasiona. Po tym okresie roślina najczęściej zamiera. Do tej grupy należą również rośliny, które po drugim cyklu wegetacyjnym nie zamierają, ale ich wartość zdobnicza maleje.
Roślina darniowa – roślina, której nadziemne pędy tworzą przy ziemi gęstą darń- patrz-darń. Przylegając do ziemi roślina darniowa wykorzystuje jej ciepło Obumarłe, gęsto zbite liście, wraz z gromadzącą się między nimi próchnicą i pyłem ochraniają żywe pędy i gromadzą wodę. Dzięki temu roślina potrafi przetrwać zarówno silne mrozy jak i nasłonecznienie. Do rośliny darniowej zaliczamy np. floks szydlasty.
Roślina jednoroczna – terofit (gr. theros = lato, phyton = roślina) – roślina przechodząca cały cykl rozwojowy (od wykiełkowania z nasiona do wydania własnych nasion) w ciągu jednego okresu wegetacyjnego, później ginąca.
Roślina kutnerowa – roślina pokryta kutnerem patrz – Kutner. Przykłady rośliny kutnerowatej: rogownica kutnerowata, czyściec wełniasty, szarotka alpejska
Roślina poduszkowa – niskie rośliny o rozgałęzionych i skupionych blisko siebie pędach, tworzą przylegającą do podłoża płaską lub półkulistą poduszkę. Rośliny takie występują w obszarach o surowym klimacie wysokogórskim, w tundrze, na pustyniach i półpustyniach. Niski wzrost i ciasne zbicie się liści daje jej lepszą ochronę przed zimnem, silnymi wiatrami, zapobiega nadmiernej utracie wody przez parowanie oraz pozwala wykorzystać ciepło nagrzanego przez słońce gruntu. Po zewnętrznej stronie tej poduszki znajdują się żywe liście. Przykładem rośliny poduszkowej jest np. zawciąg nadmorski, skalnica Arendsa, goździk postrzępiony, syn. goździk pierzasty.
Rozmnażanie generatywne – (płciowe) – wysiew nasion (rośliny nasienne) lub zarodników (rośl. zarodnikowe).Podczas rozmnażania generatywnego wyhodowana roślina jest zbliżona genetycznie do matecznej, ale różni się od niej, tzn. nie posiada identycznego kodu genetycznego
Rozmnażanie wegetatywne – (bezpłciowe) wykorzystanie jakiegoś fragmentu rośliny matecznej (czyli tej, z której fragment jest pobrany) np: kłącza, sadzonki, odrosty, bulwy, rozłogi.
Podczas rozmnażania wegetatywnego wyhodowana roślina jest klonem rośliny matecznej, czyli posiada dokładnie takie same geny.
Rozsada – rośliny wyprodukowane z nasion, przygotowane do wysadzenia na miejsce stałe. Przygotowanie rozsady to uprawa roślin w kontrolowanych warunkach uprawowych, przed wysadzeniem na miejsce stałe. W tym okresie zapewniamy roślinom odpowiednią temperaturę, wilgotność i światło. Rozsadę najczęściej przygotowuje się dla warzyw oraz roślin ozdobnych – jednorocznych i dwuletnich.
Różanka – patrz – rosarium
S
Sadzenie – umieszczanie w poprzednio przygotowanym gruncie cebulki lub sadzonki rośliny. Należy pamiętać o odpowiednim przygotowaniu gleby, odpowiedniej głębokości i odległości pomiędzy roślinami
Skalniak – ogród skalny. Zbudowany jest ze skał, kamieni i ziemi, w którym odtwarzane jest górskie środowisko naturalne z roślinami wysokogórskimi, ale nie tylko. W ogrodach skalnych uprawia się różnorodne rośliny ozdobne. Skalniaki (ogrody skalne) są często mylone z alpinariami. Roślinami na skalniaku mogą być w zasadzie wszystkie rośliny karłowate w tym drzewa i byliny. Roślinami w alpinarium są głównie rośliny wysokogórskie, rosnące w naturalnych warunkach czyli różnią się od ogrodów skalnych tym, że naśladują górskie układy roślinności warunkami siedliskowymi i składem gatunkowym.
Soliter – (z fr. solitaire – samotny) określenie oznaczające drzewo lub krzewy rosnące pojedynczo na otwartym terenie, szczególnie eksponowane. Poza ekspozycją w aranżacji krajobrazu solitery wyróżniają się z reguły swymi walorami ozdobnymi – np. efektownym kwitnieniem lub zabarwieniem liści. Soliter jest efektowny gdy jest ozdobą przez cały rok; podczas kwitnienia, owocowania, okryte listowiem i podczas zimy.
Stratyfikacja nasion – przerwanie spoczynku nasion, przyspieszenie kiełkowania oraz zwiększenie liczby nasion kiełkujących. Nasiona poddawane są – najczęściej niskiej – temperaturze przy dużej wilgotności. Zabieg trwa – w zależności od gatunku roślin – od kilku do kilkunastu tygodni.
Nasiona wymieszane z wilgotnym piaskiem w proporcji 1:3 lub 1:4. Przechowywane są w temperaturze 2-8°C. W tym czasie trzeba sprawdzać, czy piasek jest wilgotny i w razie potrzeby podlewać go oraz mieszać, aby ułatwić dostęp tlenu do nasion. Podczas trwania zabiegu stratyfikacji należy dbać o to, aby wahania temperatury wynosiły maksymalnie 3-4°C. Do przeprowadzenia zabiegu najlepsza jest chłodna piwnica o stałej temperaturze lub lodówka (w przypadku małej ilości nasion). Stratyfikacji wymagają m.in. berberys, klon, róża, cis. podłożu o temperaturze sprzyjającej kiełkowaniu, stratyfikacja ciepła
Stroisz – gałęzie roślin iglastych (najczęściej świerka lub jodły) służące do okrywania na zimę rabat i kwietników. Chronią rośliny przed mrozem. Ponieważ przepuszcza powietrze, można nim okrywać wszystkie rośliny – także zimozielone. Nie gnieżdżą się pod nimi gryzonie.
Sukulenty – rośliny z mięsistymi, grubymi liśćmi, łodygami lub korzeniami w których magazynują wodę. Sukulenty przystosowane są do życia w środowisku suchym lub okresowo suchym.
Zależnie od miejsca, w którym rośliny gromadzą zapasy wody sukulenty dzielimy na:
- liściowe – magazynują wodę w zgrubiałych liściach, pokrytych grubą warstwą kutykuli czyli wosku ograniczającego parowanie. Sukulenty liściowe są charakterystyczne dla pustyń afrykańskich. Należą do nich np. aloesy (Aloe) z rodziny złotogłowowatych (Asphodelaceae) – dawniej liliowatych (Liliaceae) oraz grubosze (Crassula) i inni przedstawiciele rodziny gruboszowatych.
- pędowe – gromadzą wodę w zgrubiałych pędach, ich liście zwykle przekształcone są w ciernie. Kaktusy – najbardziej typowe i popularne sukulenty łodygowe, występują na pustyniach Ameryki, brak ich na kontynencie afrykańskim.
- korzeniowe – gromadzą wodę w rozwiniętych tkankach korzenia.
Szczepienie – patrz – Szczepienie roślin
Szczepienie roślin – metoda uszlachetniania drzew lub roślin ozdobnych polegająca na połączeniu zraza odmiany szlachetnej z nieszlachetna podkładką.
Ściółkowanie – przykrywanie gleby wokół rośliny w celu zminimalizowania parowania wody oraz zapobiegnięcia wzrostu chwastów. Do ściółkowania wykorzystuje się np. korę, skoszoną trawę, słomę, kompost, drobne kamyki. Dzięki ściółkowaniu zapewnia się roślinom lepsze warunki cieplne i wilgotnościowe oraz zapobiega zaskorupieniu się gleby a zimą chroni korzenie wrażliwych roślin przed przemarzaniem.
T
Terofit – patrz- roślina jednoroczna
Topiary – formy roślin (drzew i krzewów) uzyskane poprzez ich systematyczne przycinanie dla uzyskania określonego kształtu. Formowane rośliny są najczęściej zimozielone, iglaste lub o małych liściach. Mogą przybierać różne postacie – od parterowych żywopłotów, przez duże konstrukcje w postaci bram i ścian, do japońskiego bonsai włącznie. Najczęściej formowane są w kształtach geometrycznych lub figuralnych (np. ludzi, zwierząt lub przedmiotów).
Torf – rozłożony w warunkach beztlenowych mech torfowiec (Sphagnum moss) i inne gatunki mchów. Powstał w wyniku procesu torfienia polegającego na biochemicznych i strukturalnych przemianach obumarłych szczątków roślinności bagiennej (torfowiskowej), zachodzących w wilgotnych warunkach bez dostępu tlenu. W skład torfu wchodzą substancje organiczne (kwasy huminowe i ich związki, celuloza, hemiceluloza, lignina, bituminy) zawierające duże ilości węgla i azotu, a także substancje mineralne (krzemionka, żelazo, fosfor, wapń i in.). Wyróżnia się 2 podstawowe typy torfu: wysokie i niskie.
Torf niski – torf o pH 7,0 a czasem więcej. Nie nadaje się do zakwaszania gleby. Torf niski warto stosować na glebach piaszczystych, pamiętając o przekopaniu go z glebą.
Torf wysoki – torf wysoki ma duże zakwaszenie – pH 3,0-4,5. Charakteryzuje się luźną strukturą i brązowym odcieniem. Dodany do ziemi ogrodniczej bardziej ją rozluźnia i napowietrza. Torf wysoki zwiększa absorpcję wody. Nie nadaje się do stosowania jako podłoże jednorodne, bez żadnych domieszek. Torf wysoki kwaśny może być stosowany do zakwaszania ziemi. Wykorzystywany do przygotowania podłoża pod rośliny kwasolubne np. wrzosy, azalie, borówkę.
Transpiracja – parowanie wody z nadziemnych części roślin.
Trejaż – kratka porośnięta roślinami pnącymi, tworząca ściany ogrodowych wnętrz i ciągów. Różni się od pergoli tym, że jest to budowla płaska (w formie płotu) i w przeciwieństwie do pergoli nie posiada swojego wnętrza.
W
Wapnowanie gleby – stosowanie nawozów wapniowych w celu odkwaszenia gleby oraz poprawienia jej właściwości fizycznych, chemicznych i biologicznych. Wapnowanie gleby najlepiej wykonać jesienią. Bezpośrednio po wapnowaniu nie powinno się sadzić roślin. Nawozy wapniowe wymagają dokładnego wymieszania z glebą. Inne nawozy można zastosować dopiero po 2–3 tygodniach.
Warzywnik – wydzielona część ogrodu, w której uprawiane są warzywa – inaczej ogród warzywny.
Wermikompost – Kompost uzyskany przy intensywnym współudziale dżdżownic nosi nazwę biohumusu (inne nazwy: kompost koprolitowy, wermikompost, kompost dżdżownicowy). Cechuje się on szczególnie korzystnymi właściwościami w porównaniu z kompostem otrzymywanym metodami tradycyjnymi. Uzasadnia się to tym, że biohumus zawiera w dużych ilościach enzymy i mikroorganizmy, związane z metabolizmem dżdżownic. Wprowadzenie takiego kompostu do gleby pobudza jejż ycie biologiczne,
Wertykulacja – patrz – Wertykulacja trawnika
Wertykulacja trawnika – pionowe nacięcia darni w celu:
- częściowego usunięcia próchnicy powierzchniowej i stworzenia lepszych warunków dla napowietrzenia, wody i składników pokarmowych dla strefy korzeniowej,
- przygotowania trawnika do piaskowania,
- stworzenia korzystniejszych warunków dla przeprowadzenia podsiewu,
- przerzedzenia zbyt gęstego podsiewu.
Wertykulację wykonuje się przede wszystkim wczesną wiosną (pora kwitnienia forsycji – marzec/kwiecień), po pierwszym koszeniu oraz jesienią (wrzesień/ pierwsza połowa października) na w miarę suchym podłożu. Zabieg przeprowadza się na trawniku co najmniej 2-letnim, wcześniej przeprowadzony mógłby uszkodzić młode pędy traw.
Węzeł – miejsce, z którego wyrastają liście.
Wilki – silne jednoroczne pędy rosnące pionowo na konarach drzew owocowych, które należy usuwać. Usuwanie „wilków” wykonuje się latem (w lipcu i sierpniu), najpóźniej 3 tygodnie przed zbiorem owoców. Należy usunąć 90 proc. „wilków”, resztę zostawić dla odnowienia korony drzewa. Po cięciu na drzewie wyrosną nowe „wilki”, ale nie będą one już tak zacieniać owoców jak te usunięte. W następnym roku utworzą się na nich krótkopędy, na których powstaną kwiaty, a później owoce.
Wrzosowate – rodzina wrzosowate (Ericaceae) występuje na całej kuli ziemskiej, z wyjątkiem obszarów suchych. Preferują gleby wilgotne i kwaśne. Są to zazwyczaj krzewy, krzewinki lub małe drzewa. Do wrzosowatych należą rodzaje: borówka i żurawina, a także egzotyczne i ozdobne rodzaje: różanecznik i azalia.
X
X – symbol oznaczający mieszańca międzygatunkowego lub międzyrodzajowego.
Większość mieszańców to efekt krzyżowania ze sobą dwóch roślin różnych odmian, niektóre powstają w wyniku krzyżowania ze sobą dwóch roślin z różnych gatunków (mieszańce międzygatunkowe) lub dwóch roślin z różnych rodzajów (mieszańce międzyrodzajowe).
Z
Zimna Zośka – określenie od patronki dnia (15 maja). Dzień ten kończy czas wiosennych przymrozków. Później temperatura zwykle tak się podnosi, że nie zagraża roślinom.
Zimni ogrodnicy – określenie majowych chłodów a nawet przymrozków, które zdarzają się w połowie maja. Dzieje się tak na skutek cyrkulacji atmosferycznej. Po okresie wyżu barycznego nad Europą Środkowo-Wschodnią nad te tereny zaczyna napływać zimne, polarne powietrze. Nazwa pochodzi od patronów poszczególnych dni – zimni ogrodnicy to św. Pankracy (12maja), św. Serwacy(13 maja), św. Bonifacy (14 maja).
Zraz – szlachetny element części rośliny o cechach korzystnych z punktu widzenia człowieka. Zraz zrasta się z formą dziką- podkładką. W wyniku szczepienia, polegającego na sztucznym połączeniu dwóch odrębnych organizmów roślinnych, powstaje nowy organizm roślinny łączący cechy obu tych organizmów.. Zrazy powinny pochodzić z pędów rośliny matecznej rosnących w warunkach dobrego nasłonecznienia, nie należy stosować zrazów z pędów zacienionych.
Ż
Żardiniera (żardyniera) – półka lub wydłużony stolik z zagłębionym blatem. Przeznaczona na rośliny doniczkowe. Żardiniera przybiera najróżniejsze kształty, pokryta jest miedzią lub ołowiem.
GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA |
